به گزارش مشرق، قیمت نفت همچنان در بازار روندی کاهشی دارد و بازار قصد ندارد تغییر جهت دهد و قیمت نفت روندی صعودی را در پیش گیرد، قیمت نفت که تقریبا از ماه ژوئن سیری نزولی پیدا کرده، در حال حاضر به کمتر از 70 دلار رسیده؛ به‌گونه‌ای که هر بشکه نفت‌خام اوپک به حدود 66.27 دلار و قیمت نفت برنت 69.07 دلار کاهش یافته است. این در حالی است که قیمت سبد نفت‌خام اوپک در 20 ژوئن در بالاترین سطح خود در سال‌جاری میلادی قرار داشت و رقم 110.48 دلار در بشکه را به خود اختصاص داده بود.

به عبارتی، در این مدت هر بشکه نفت اوپک حدود 44.21 دلار و معادل 66.71 درصد از قیمت خود را از دست داده است. همچنین قیمت نفت‌خام برنت در 19 ژوئن 115.32 دلار در هر بشکه بود و این فاصله قیمتی نشان می‌دهد که هر بشکه نفت‌خام برنت 46.25 دلار و حدود 66.96 درصد از قیمت خود را از دست داده است.

این اعداد و ارقام نشان از کاهش تقریبا 66 درصدی درآمد کشورهای تولیدکننده نفت از صادرات نفت دارد و شاید برای روزهای آینده هم باید خود را برای قیمت‌های جدیدتری آماده کنند؛ چراکه تقریبا تا یک ماه قبل هیچ کارشناس و تحلیلگری حتی تصور نمی‌کرد که قیمت نفت به کمتر از 70 دلار هم کاهش یابد، اما بازار جهانی نفت تقریبا تمام معادلات و پیش‌بینی‌ها را بر هم زده و هم‌اکنون چشم‌انداز مشخصی از آینده بازار وجود ندارد و تصویری که از آینده بازار وجود دارد، تقریبا کدر و مبهم است. اگرچه بلومبرگ با توجه به شواهد موجود، سقوط قیمت نفت تا 40 دلار برای هر بشکه را پیش‌بینی کرده است.

در این مدت، نشست اخیر اوپک در آذرماه نیز نتوانست به کمک کشورهای صادرکننده نفت بیاید و اعضای اوپک نتوانستند با یکدیگر به اجماع نظر برسند تا سقف تولید نفت روزانه اوپک را کاهش دهند تا بلکه قیمت نفت در بازار تغییر جهت دهد و در پایان تصمیم گرفتند که سقف تولید روزانه اوپک بدون تغییر نسبت به گذشته در حد 30 میلیون بشکه باقی بماند.

این توافق به اعتقاد تحلیلگران حوزه انرژی، «تنها منافع عربستان و کشورهای متحدش را به دنبال داشت و به این ترتیب، کشورهایی که بودجه‌هایی وابسته به درآمد نفت داشتند، با مشکل کسری بودجه مواجه شده‌اند.» البته عربستان، از ماه ژوئن تاکنون چندین بار با تصمیم‌هایی که در بازار نفت گرفته بود، باعث افت شدید قیمت نفت شده بود؛ به طوری که برای این منظور که سهم خود را در بازار نفت بالا ببرد، قیمت نفت را برای مشتری‌های آسیایی، اروپایی و آمریکایی خود کاهش داده بود. با این کاهش قیمت، سایر کشورهای تولیدکننده نفت عضو اوپک هم برای این‌که بازار خود را از دست ندهند، قیمت نفت را کاهش دادند.

کسری بودجه کشورهای نفتی

در این میان، به جز قطر و ونزوئلا، تقریبا تمامی کشورهای تولیدکنندگان قیمت نفت در بودجه خود را در سال 2014 میلادی بالای 70 دلار در بشکه در نظر گرفته‌‌اند؛ به طوری که قیمت نفت مصوب در بودجه الجزایر 90 دلار، ایران 100 دلار، کویت 70 دلار، مکزیک 81 دلار، نیجریه 77.5 دلار، نرو 98.4 دلار، همان 85 دلار، قطر 65 دلار، روسیه 95 دلار، عربستان‌سعودی 81 دلار و ونزوئلا 60 دلار در سال 2014 میلادی بوده است.

از سوی دیگر، نقطه سر به سر قیمت‌های نفت برای جلوگیری از کسری بودجه در سال 2014 میلادی در کشور قطر 58 دلار، کویت 65 دلار، آنگولا 93 دلار، امارات متحده عربی 97 دلار، عربستان سعودی 98 دلار، لیبی 110 دلار، اکوادور 120 دلار، عراق 123 دلار، نیجریه 125 دلار، الجزایر 125 دلار و ایران 144 دلار اعلام شده است.

بر این اساس، این اعداد و ارقام مشخص می‌کند قیمت فعلی نفت در بازار جهانی با نقطه سر به سر بسیاری از کشورها، البته به جز قطر و کویت فاصله بسیاری دارد و تقریبا کسری بودجه آنها قطعی خواهد بود؛ آن هم در شرایطی که تمامی این کشورهای نفت‌خیز، تقریبا اقتصاد نفتی دارند و سطح تولیدشان به سطحی نرسیده است که بدون نفت هم بتوانند اقتصاد خود را اداره کنند.






وضعیت عرضه و تقاضای نفت

به گزارش «نسیم»، به نظر می‌رسد یکی از دلایل مهم کاهش قیمت نفت منهای مسایل سیاسی، رشد سریع عرضه جهانی نسبت به تقاضای آن است؛ به‌گونه‌ای که رشد سریع عرضه جهانی نفت نسبت به تقاضای آن، عامل تضعیف بازار و تنزل قیمت نفت شده است و این روند همچنان ادامه دارد.

گزارش‌های پژوهشی بیانگر آن است که تقاضای جهانی نفت در سال 2014 میلادی 91.19 میلیون بشکه در روز و عرضه غیراوپک 55.91 میلیون بشکه در روز است. همچنین این گزارش‌ها مشخص می‌کند که NGL اوپک و نفت‌های غیرمرسوم 5.83 میلیون بشکه در روز، مجموعه عرضه غیراوپک 61.74 میلیون بشکه در روز، تقاضا برای نفت اوپک 29.45 میلیون بشکه در روز، تولید نفت اوپک 30.13 میلیون بشکه در روز است.

در همین حال، گزارش‌های پژوهشی برآوردی از تراز عرضه و تقاضای جهانی نفت برای سال 2015 میلادی هم داشته‌اند؛ به گونه‌ای که تقاضای جهانی نفت در سال 2015 میلادی حدود 92.39 میلیون بشکه در روز، عرضه غیراوپک 57.16 میلیون بشکه در روز، NGL اوپک و نفت‌های غیرمرسوم 6.03 میلیون بشکه در روز، مجموعه عرضه غیراوپک 63.19 میلیون بشکه در روز، تقاضا برای نفت اوپک 29.20 میلیون بشکه در روز و تولید نفت اوپک 31 میلیون بشکه در روز خواهد بود.



برندگان کاهش قیمت نفت

در این میان، یک علامت سوال بزرگ برای همه وجود دارد که برندگان و بازندگان کاهش قیمت نفت چه کشورهایی خواهند بود؟!

گزارش‌ها و تحلیل‌ها حکایت از آن است که هم‌اکنون تولید نفت جهان بیش از 90 میلیون بشکه در روز است و با قیمت 70 دلار، ارزش روزانه تولید نفت 6 میلیارد و 300 میلیون دلار خواهد بود و با قیمت با قیمت 115 دلار در هر بشکه، ارزش روزانه تولید بالغ بر  10 میلیارد و 350 میلیون دلار بالغ خواهد شد. بر این اساس، هر کشور یا گروهی که بیشتر از تولید مصرف می‌کند، از این اختلاف قیمت نفت سود خواهد برد و واردکنندگان از همه بیشتر منتفع خواهند شد.

سود چین از کاهش قیمت نفت

بانک مریل لینچ آمریکا به تازگی اعلام کرده است که «با هر 10 درصد افت قیمت نفت‌خام، رشد تولید ناخالص داخلی چین حدود 0.15 درصد تقویت می‌شود، تورم مصرف‌کننده حدود 0.25 درصد کاهش می‌یابد و تراز حساب جاری این کشور 0.2 درصد تولید ناخالص داخلی ارتقا پیدا می‌کند.»

با این اوصاف، ارزیابی «نسیم» به صورت برآوردی نشان می‌دهد که با توجه به کاهش حدود 66 درصدی قیمت نفت از ماه ژوئن، حدود 0.99 درصد رشد تولید ناخالص داخلی چین می‌تواند تقویت شده باشد، 1.6 درصد تورم مصرف‌کننده کاهش یافته و تراز حساب جاری این کشور 1.3 درصد تولید ناخالص داخلی ارتقا پیدا کرده باشد.

در حال حاضر چین برای تامین حدود 60 درصد از نفت داخلی خود به واردات وابسته است و به همین دلیل افت قیمت نفت به معنای حجم بالایی از پس‌انداز ارز خارجی است. براساس اطلاعات اداره ملی آمار، چین در سال 2013 واردکننده 281.92 میلیون تن نفت‌خام به ارزش 219.6 میلیارد دلار بوده است.

آمریکا هم نفع می‌برد

از سوی دیگر، در حالی که برخی از تحلیل‌ها حاکی از آن است که استخراج نفت شیل بسیار گران است و کمتر از 70 دلار صرفه اقتصادی ندارد، اما با این وجود، به نظر می‌رسد کاهش قیمت نفت همچنان برای آمریکایی‌ها سود دارد؛ چراکه این کشور در زمره واردکنندگان نفت هم قرار دارد.

طبق نظرسنجی بلومبرگ از سرمایه‌گذاران بین‌المللی، آمریکا با 31 درصد، چین با 18 درصد، ژاپن با 15 درصد و هند با 11 درصد آرا به ترتیب کشورهایی هستند که از کاهش قیمت نفت سود خواهند برد. بر این اساس، به نظر می‌رسد که آمریکا بزرگترین ذی‌نفع در جریان کاهش قیمت نفت‌خام است.

در همین رابطه، محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک عنوان کرده است که «کاهش قیمت نفت به ضرر آمریکا نیست.» به گفته وی، «یکی از دلایل عدم کاهش تولید برخی کشورهای عضو اوپک برای این است که تولید کشورهای غیرعضو را از بازار نفت خارج کنند یا به طور مشخص خارج کردن شیل‌اویل آمریکا از بازار است. اما نکته این‌جاست که وقتی قیمت‌ها پایین می‌آید، فقط آمریکا از این کاهش قیمت نفت ضربه نمی‌بیند، بلکه سایر کشورهای تولیدکننده نیز متضرر می‌شوند.»

وی می‌افزاید: طبق مقاله‌ای که واشنگتن‌پست منتشر کرده بود، کاهش قیمت نفت موجب شده است که هر خانوار آمریکایی ماهانه ۶۰۰ دلار هزینه کمتری برای انرژی پرداخت کند. پس کاهش قیمت نفت به نفع آمریکا تمام شده است، اما خانوارهای کشورهای تولیدکننده نفت تحت فشار تورم قرار گرفته‌اند.»

خطیبی در مقابل این ابهام‌ها که آیا کاهش قیمت نفت، تولید شیل اویل را غیراقتصادی می‌کند نیز متذکر شده است: «با توجه به این که قیمت نفت اکنون به زیر ۸۰ دلار رسیده است، چرا تولید شیل اویل این کشور متوقف نمی‌شود؟ دو نکته وجود دارد؛ اول اینکه ما نمی‌دانیم که آنها در چه قیمتی تولید شیل‌اویل را متوقف می‌کنند. ضمن اینکه با توجه به اینکه هزینه تولید در مناطق مختلف متفاوت است، ممکن است تنها در برخی از مناطق تولید نفت متوقف شود. نکته دوم اینکه، شرکتی که برای تولید شیل‌اویل سرمایه‌گذاری کرده است، تولید را متوقف نمی‌کند چون نه‌تنها سرمایه آن بازنمی‌گردد، بلکه او تعهداتی دارد مانند پرداخت وام بانکی که باید از طریق تولید نفت آنها را پرداخت کند. پس پایین آوردن قیمت با هدف ضربه زدن به آمریکا یک نکته انحرافی است و بعید می‌دانم با این قیمت‌ها آمریکا تولید شیل‌اویل را متوقف کند.»

کاهش قیمت نفت به اقتصاد نابه‌سامان اروپا جان داد

در میان منتفعان آمریکایی و چینی کاهش قیمت نفت، نمی‌توان از سود منطقه اروپا گذشت. بلومبرگ در گزارشی اعلام کرده است که «پایین آمدن قیمت نفت کمک قابل توجهی به اقتصاد نابه‌سامان منطقه جنوبی اروپا کرد و این ماجرا از زمانی آغاز شد که به دنبال کاهش قیمت سوخت در این منطقه، تقاضا بالا رفت.»

بر اساس این تحلیل، «اسپانیا به عنوان چهارمین اقتصاد بزرگ منطقه اروپا توانست تا یک درصد رشد سالانه اقتصادی خود را به لطف قیمت نفت بین 80، 90 دلاری ارتقا دهد. ایتالیا هم که در چهارمین سال رکود به سر می‌برد، توانست نرخ تولید ناخالص داخلی خود را تا 0.3 درصد تنها با کاهش 10 دلاری قیمت نفت بالا برد. همچنین کاملا مشهود است که ذینفعان اصلی کاهش قیمت نفت در این منطقه، یونان، اسپانیا، پرتقال و ایتالیا خواهند بود.»

هندی‌ها هم از این کیک بی‌نصیب نماندند

از سوی دیگر، کارشناسان بر این عقیده‌اند که کاهش قیمت جهانی نفت سبب شده شرکت‌های نفتی هند سود مناسبی به‌دست آورند و این سود به خصوص در بخش سوخت گازوییل چشم گیر تر بوده است؛ به طوری که به‌دنبال کاهش قیمت نفت، شرکت‌های نفتی در هند قیمت بنزین را به پایین‌ترین حد خود رسانده‌اند.

کاهش یک دلاری در قیمت جهانی نفت، هزینه واردات نفت را برای هند حدود 6000 کرور روپیه معادل یک میلیارد دلار کاهش خواهد داد. در زمان بسته شدن بودجه هند قیمت نفت‌خام برنت 112 تا 113 دلار در نظر گرفته می‌شد. بر این اساس، با کاهش قیمت نفت به 69 دلار، هزینه واردات نفت هند حدود 264 هزار کرور روپیه و معادل 44 میلیارد دلار کاهش خواهد یافت.

هند از جمله کشور‌هایی است که به دلیل رشد روزافزون اقتصادی و روند صنعتی شدن سریع، به شدت به انرژی و واردات نفت خام نیاز دارد.